PODSTAWOWE INFORMACJE O PROJEKCIE
- Wykopaliska prowadzi i częściowo finansuje Instytut Archeologii UJ - Kierownikami ekspedycji są dr Jarosław Źrałka i mgr Wiesław Koszkul z Instytutu Archeologii UJ.
- Członkami ekspedycji są archeolodzy, antropolodzy oraz studenci archeologii.
- Nakum znajduje sie w północnej Gwatemali ,w obrębie Parku Triángulo (departament Peten), w odległości 11 km od jeziora Yaxha i ok. 25 km w linii prostej od Tikal. Stanowisko składa się z dwóch części - Sektora Północnego i Południowego - połączonych nadsypaną drogą. W obydwu częściach znajdują się kompleksy architektoniczne o charakterze mieszkalnym i ceremonialnym w formie platform, placów i piramid.
- Od 2006 roku Projekt Archeologiczny Nakum prowadzi wykopaliska w obydwu częściach Nakum - w Sektorze północnym przebadana została Budowla 96, 99, W, a także częściowo piramida X; w Sektorze Południowym - bliźniacze Piramidy 14 i 15.
- Najważniejszym osiągnięciem projektu jest odkryty w pierwszym sezonie badań w Budowli 15 grobowiec. Jak dotąd jest to pierwszy niewyrabowany pochówek królewski w Nakum i jeden z kilku w tym rejonie. Komora grobowa o długości ponad 4 m zawierała silnie zniszczone szczątki ludzkie oraz niezwykle bogate wyposażenie w postaci blisko pięciuset paciorków wykonanych z muszli i jadeitu, w tym pektorału spoczywającego na piersi zmarłego oraz naczyń ceramicznych. We wnętrzu jednego z talerzy namalowana jest postać tańczącego boga kukurydzy - jednego z ważniejszych bóstw Majów. Naczyń tego typu znanych jest ponad 30, ale zaledwie kilka zostało odkrytych w czasie wykopalisk - większość trafiła na czarny rynek z rąk rabusiów grobów. Do rzadkich znalezisk należy również jadeitowy pektorał. Napis glificznym zdobiący jedną z jego stron, wymienia nieznanego jak dotąd władcę sąsiedniego ośrodka Yaxha, który być może rządził w Nakum przez pewien okres czasu. Grobowiec datowany jest na VII lub przełom VII i VIII wieku n.e.
- W sąsiedniej budowli - Piramidzie 14 - odkryto częściowo zachowany stiukowy fryz ukazujący nogi postaci kroczącej w stronę ogromnych łap prawdopodobnie bóstwa. Drugim ciekawym odkryciem w obrębie Piramidy 14 jest wymodelowany w kamieniu i pokryty stiukiem kanał na wodę. Jak dotąd nie ma analogii dla tego znaleziska.
- W północnej części Nakum, w jednej z przebadanych budowli - nr 99 - na dnie głębokiego wykopu sondażowego, odkryto dwa depozyty ofiarne zawierające szereg cennych przedmiotów - ceramiczny cylinder, którego funkcja nie jest znana (być może pełnił rolę bębna lub ula), dziewięć glinianych głów bóstw świata podziemnego, jadeitowe paciorki w kształcie głów małp oraz kolec płaszczki używany podczas rytualnego samookaleczania. Depozyty datowane są na czas między II w. p.n.e a połową III w. n.e.
- W trakcie badań odkrywane są duże ilości drobnych przedmiotów takich jak kamienne siekiery, rozcieracze, ostrza włóczni, figurki i naczynia ceramiczne oraz ich fragmenty.
- Odkrycia Projektu Archeologicznego Nakum wnoszą ważny wkład do poznania najistotniejszych momentów w historii cywilizacji Majów, takich jak okres protoklasyczny (ok. 100 p.n.e. - 250/300 n.e. lub dłużej) czyli czas kiedy tworzyły się zręby tej kultury oraz schyłkowy okres klasyczny (800 - 950 r. n.e.), kiedy na większości stanowisk obserwuje się powolny upadek, podczas gdy Nakum przeżywa rozkwit.
- Prace archeologiczne są finansowane z grantów Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, amerykańskiej Foundation for the Advancement of Mesoamerican Studies Inc. (FAMSI), a także dzięki dotacjom z Wydziału Historycznego i Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, jak również Polsko-Amerykańskiego Towarzystwa Etnograficznego w Atlantic City, Fundacji Bratniak, Krakowskim Zakładom Automatyki oraz dzięki środkom finansowym otrzymanym od osób prywatnych.
Materiały fotograficzne oraz dalsze informacje można uzyskać u:
dr Jarosława Źrałki (zralkaj@gmail.com) oraz Wiesława Koszkula (wkoszkul@wp.pl)